ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ


Henri Lefebvre

Η εισβολή του Μάη


ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΓΡΑΜΜΗΣ


Συμφέροντα και συγκρούσεις γύρω από την ελληνική Bad Bank


Σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις της Κομισιόν αλλά και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), επιτρέπεται η δημιουργία εθνικών εταιρειών διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, δηλαδή εθνικών εταιρειών αγοράς «κόκκινων δανείων» και μάλιστα με συμμετοχή του δημοσίου. Οι όροι και οι προϋποθέσεις δημιουργίας και λειτουργίας αυτών των εταιρειών, των κοινώς αποκαλούμενων «Κακών Τραπεζών» (Bad Banks), δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί πλήρως. Οι πληροφορίες που διαρρέουν είναι ότι θα αποτελούνται από δημόσια και ιδιωτικά κεφάλαια και μάλλον θα αφορούν τον τομέα των «κόκκινων δανείων επιχειρήσεων», δηλαδή δεν θα εντάσσονται σε αυτές στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια. Γιατί λαμβάνεται τώρα αυτή η απόφαση, όταν μάλιστα ισχύει η κοινοτική οδηγία 2014/59, που δεν επιτρέπει πλέον κρατική ενίσχυση των τραπεζών;

Ο πρώτος λόγος είναι ότι δεν υπάρχει συμφωνία για εμβάθυνση της ευρωπαϊκής τραπεζικής ενοποίησης, δηλαδή για την πανευρωπαϊκή εγγύηση καταθέσεων και την απευθείας ενίσχυση προβληματικών τραπεζών από τον ESM. Οπότε η δημιουργία εθνικών Βad Βanks εκτιμούν ότι μπορεί να αποτελέσει ένα αποσπασματικό αντίβαρο για τη σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος. Ο δεύτερος λόγος είναι η ύπαρξη μεγάλου όγκου καθυστερημένων δανείων στην Ε.Ε, που επίσημα αγγίζει το 1 τρισ. ευρώ, με το πρόβλημα να είναι ιδιαίτερα έντονο στις χώρες του Νότου, που ανέρχονται στο 50% στην Ελλάδα και στην Ιταλία, ενώ σε Ισπανία, Βουλγαρία, Σλοβενία, Πορτογαλία στο 20-25%. Τέλος, η σταδιακή μείωση του μηχανισμού της ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, ο οποίος αποτελούσε έναν εύκολο και φτηνό μηχανισμό παροχής ρευστότητας σε τράπεζες και επιχειρήσεις, χρειάζεται ένα νέο «μαξιλάρι ασφαλείας» σε περίπτωση που η οικονομική συγκυρία επιδεινωθεί.

Ο επίσημος μύθος πίσω από τη δημιουργία ελληνικής Bad Bank είναι ότι θα αποτελέσει θετικό στοιχείο για την οικονομία, καθότι οι τράπεζες θα επικεντρωθούν στο παραδοσιακό τους ρόλο, εκείνον της χρηματοδότησης, και επιπλέον θα «απελευθερωθούν» κεφάλαια τα οποία θα χρηματοδοτήσουν την οικονομία. Αυτή όμως η προσέγγιση συσκοτίζει την αλήθεια. Οι τράπεζες δεν στερούνται προσωπικού, τουναντίον διώχνουν υπαλλήλους, οπότε δεν τίθεται θέμα εργαζομένων που να ασχολούνται και με καθυστερήσεις και με νέες χρηματοδοτήσεις. Επίσης οι ίδιες οι τράπεζες που υπερτονίζουν ότι είναι επαρκώς κεφαλαιοποιημένες γνωρίζουν καλά ότι η απόφαση για αύξηση των χρηματοδοτήσεων κρίνεται κυρίως από την εκτίμηση που έχουν για την ανάπτυξη της οικονομίας και, για την ελληνική περίπτωση, από την επιστροφή καταθέσεων και την κερδοφορία λόγω υψηλού «αναβαλλόμενου φόρου» επί της κεφαλαιακής επάρκειας. Στη σημερινή συγκυρία η εκκαθάριση «κόκκινων δανείων» από το χαρτοφυλάκιο τραπεζών θα οδηγήσει σε μείωση του ELA (δανεισμός από την Κεντρική Τράπεζα) και όχι αυτομάτως σε αύξηση πιστώσεων.

Γενικά η δημιουργία Bad Banks είναι μια διαδικασία που στόχο έχει αφενός την προστασία των μετόχων των τραπεζών και αφετέρου την ανάληψη από το κράτος του ρίσκου και του κόστους εξυγίανσης του τραπεζικού συστήματος. Αντί να χρειαστεί οι μέτοχοι να αυξήσουν το μετοχικό κεφάλαιο για να καλύψουν ζημιές από επισφαλή δάνεια, το κράτος αναλαμβάνει αυτά τα προβληματικά δάνεια πληρώνοντας ένα τίμημα πάνω από την τρέχουσα αγοραία τους αξία, με σκοπό να εισπράξει μέρος των χρημάτων αργότερα από την «ανατίμηση» αυτών των δανείων λόγω βελτίωσης της συγκυρίας.

Οι νέοι μέτοχοι των ελληνικών τραπεζών εισήλθαν στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα μετά την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση, ποντάροντας κυρίως στη διαχείριση των «κόκκινων δανείων», τα οποία ανέρχονται στο 52% του συνόλου. Στο αισιόδοξο σενάριο, δηλαδή μιας σημαντικής ανάπτυξης της οικονομίας, εκτιμούσαν ότι θα δημιουργούνταν υπεραξίες στα κόκκινα δάνεια γιατί μέρος τους θα μετατρεπόταν σε ενήμερα, ενώ η ανατίμηση των ακινήτων που είχαν ληφθεί σαν εξασφαλίσεις θα λειτουργούσε θετικά σε περίπτωση καταγγελίας μη εξυπηρετούμενων δανείων. Στο απαισιόδοξο σενάριο, δηλαδή της οικονομικής στασιμότητας, που μάλλον φαίνεται να επικρατεί, οι τραπεζίτες και τα συμφέροντα που κρύβονταν πίσω τους θα επωφελούνταν από τον έλεγχο της «μπροστινής πόρτας» των τραπεζών προκειμένου να βγάλουν κέρδη από την «πίσω», που είναι οι εταιρείες διαχείρισης δανείων και τα κερδοσκοπικά funds. Πάντως σε κάθε περίπτωση η αναδιαμόρφωση του επιχειρηματικού και οικονομικού χάρτη της χώρας μέσω της διαχείρισης των «κόκκινων δανείων» είναι πολύ σημαντικό χαρτί που οι μέτοχοι και οι διοικήσεις των τραπεζών δεν θα εκχωρήσουν χωρίς αντάλλαγμα.

Οι τραπεζίτες θα συμφωνούσαν ασμένως στη δημιουργία Bad Bank, φροντίζοντας τρεις κυρίως παραμέτρους. Πρώτον να έχουν πρόσβαση στη λειτουργία της, πράγμα που μπορεί να επιτευχθεί είτε μέσω απευθείας συμμετοχής είτε μέσω κερδοσκοπικών κεφαλαίων με τα οποία συνδέονται. Η δεύτερη παράμετρος αφορά τα χαρακτηριστικά των δανείων που θα μεταβιβαστούν στην κακή τράπεζα. Οι τράπεζες θα προσπαθήσουν να μεταβιβάσουν: α) καθυστερημένα δάνεια τα οποία κρύβουν μεγάλες επισφάλειες που δεν έχουν αποτιμηθεί (π.χ. προβληματική αξία ενυπόθηκων ακινήτων, δικαστικές διαμάχες, υποχρεώσεις σε εργαζόμενους και δημόσιο κ.λπ.)· β) δάνεια για τη βιωσιμότητα των οποίων εκτιμάται ότι προϋποτίθεται «μεγάλο» κούρεμα· γ) δάνεια των οποίων η αναδιάρθρωση επισύρει ευθύνες για τα τραπεζικά στελέχη. Τέλος θα επιδιώξουν αυξημένη συμμετοχή του δημοσίου και μειοψηφική των ιδιωτών στο κεφάλαιο της «κακής τράπεζας», γιατί όσο πιο πολλά χρήματα βάζει ο ιδιώτης τόσο πιο φτηνά θα αγοράζονται τα δάνεια άρα θα δημιουργούνται προϋποθέσεις ζημιών για τις τράπεζες.

Η κυβέρνηση και η Ε.Ε. προσπαθούν να κρύψουν άλλη μία έμμεση μεταβίβαση κρατικού χρήματος προς τις τράπεζες πίσω από το επιχείρημα ότι τα χρήματα της Bad Bank θα ανακτηθούν από τη διαχείριση των δανείων, ενώ θεωρούν ότι η συμμετοχή ιδιώτη στο Μ.Κ. και ο «έλεγχος ποιότητας» των δανείων προς μεταβίβαση θα αποτρέψει φαινόμενα ευνοιοκρατίας. Στην πραγματικότητα, γνωρίζουν ότι στην καλύτερη περίπτωση θα λειτουργήσει ως το μέσο για να διατηρηθούν ορισμένες επιχειρήσεις ζωντανές γιατί η «κακή τράπεζα» θα αναλάβει μεγαλύτερο κούρεμα δανείων από την τράπεζα για να επιτευχθεί βιωσιμότητα. Ουσιαστικά το δημόσιο θα αναλάβει το κόστος ώστε τα προβληματικά δάνεια να μην πωλούνται στις πολύ χαμηλές τιμές που τα αγοράζουν τα κερδοσκοπικά ιδιωτικά κεφάλαια, τα λεγόμενα κοράκια.

Η κυβέρνηση προωθεί τη δημιουργία Bad Bank και έχει ενεργοποιήσει τις επαφές με διεθνείς τραπεζικούς συμβούλους για τη λειτουργία της. Γνωρίζει ότι η οικονομική δραστηριότητα θα πληγεί από το ενδεχόμενο μαζικής καταγγελίας καθυστερημένων δανείων και πλειστηριασμών, ενώ δεν την αφήνει καθόλου αδιάφορη η δυνατότητα να αποκτήσει εκλογική πελατεία από τη διαχείριση και τα κουρέματα εταιρικών δανείων. Επίσης, η πιθανότητα ένταξης και στεγαστικών δανείων για ρύθμιση θα ήταν σίγουρα κάτι που η κυβέρνηση θα επιθυμούσε πολύ αν επιτρεπόταν. Το πρόβλημα για την κυβέρνηση αφορά τα κεφάλαια που απαιτούνται για τη χρηματοδότηση και τους πολιτικούς όρους που θα τη συνοδεύουν. Η πιο πιθανή πηγή είναι τα αδιάθετα 10 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, αλλά στην Ε.Ε. φαίνεται να υπάρχουν δεύτερες σκέψεις.         

Ενώ μέχρι πρόσφατα η Κομισιόν δήλωνε θετική για την ίδρυση ελληνικής Bad Bank, πριν από λίγες μέρες άρχισε να αφήνει διαρροές για το αντίθετο, με το σκεπτικό ότι η δημιουργία της θα πάρει μεγάλο διάστημα μέσα στο οποίο οι ελληνικές τράπεζες θα αναστείλουν τον ρυθμό μείωσης των κόκκινων δανείων. Στην πραγματικότητα, η Ε.Ε. θέλει να χρησιμοποιήσει κάθε νέα χρηματοδότηση προς τη χώρα αποσπώντας επιπλέον δεσμεύσεις για τον μελλοντικό έλεγχο της οικονομίας και την αύξηση της επιτροπείας. Το τραπεζικό σύστημα πάντα ήταν προνομιακό μέσο για την άσκηση πιέσεων από την Ε.Ε., και σήμερα εκφράζεται τόσο με την πρόσφατη αυστηροποίηση των τραπεζικών κριτηρίων που οδηγούν σε νέες ανάγκες κεφαλαιακών ενισχύσεων των τραπεζών όσο και με τη διαχείριση του θέματος της Βad Βank.

Σαν συμπέρασμα, μετά από τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις, κατά τις οποίες κοινωνικοποιήθηκαν ζημιές τραπεζιτών ύψους 55 δισ. ευρώ, εξετάζεται νέα ενίσχυση μέσω δημιουργίας ελληνικής Βad Bank. Είναι άλλη μία ένδειξη της αποτυχίας των ιδιωτικών τραπεζών που τα θαλάσσωσαν στη χρηματοδότηση της οικονομίας και συνεχίζουν να δικαιολογούν τον ρόλο τους μόνο με τη βοήθεια του κράτους. Είναι μια απόδειξη ότι το κόστος εκκαθάρισης των προβληματικών τομέων της οικονομίας θα αναληφθεί για μία φορά ακόμα από τον λαό. Είναι όμως και μία ακόμα επιβεβαίωση ότι οι μηχανισμοί της Ε.Ε. σαν προτεραιότητα έχουν την εξυπηρέτηση των μετόχων και των τραπεζών με δημόσιο χρήμα, την ίδια ώρα που για τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους επιφυλάσσουν ανασφάλεια και λιτότητα.   

 

*Ο Γιώργος Παυλόπουλος είναι τραπεζικός, πρώην Γενικός Σύμβουλος ΟΤΟΕ.

  

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ|
30/05/2023 - 12:10

Η Απάντηση στον Τζων Λιούις συνιστά πριν απ’ όλα μια εξαιρετική εισαγωγή στον μαρξισμό του Αλτουσέρ, ένα αλτουσεριανό μανιφέστο.

ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ|
17/01/2023 - 17:34

Ο Φεμινισμός για το 99%, από τα πιο σημαίνοντα κείμενα του ρεύματος της κοινωνικής αναπαραγωγής, είναι γέννημα-θρέμμα της Παγκόσμιας Φεμινιστικής Απεργίας.

ΘΕΩΡΙΑ|
16/12/2021 - 14:44

Τον Νοέμβριο του 1977, από το βήμα του συνεδρίου που διοργάνωσε στη Βενετία η εφημερίδα Il Manifesto, ο Αλτουσέρ αναφωνεί «Επιτέλους, η κρίση του μαρξισμού!».

ΚΟΙΝΩΝΙΑ/ΚΙΝΗΜΑΤΑ|
09/02/2021 - 16:16

Ένα κίνημα για δημόσιο, δωρεάν και δημοκρατικό πανεπιστήμιο, είναι πρώτα απ’ όλα ένα κίνημα για ανοιχτό πανεπιστήμιο.