Ο όρος film-noir πρώτο-χρησιμοποιείται από Γάλλους κριτικούς κινηματογράφου. Παρόλα αυτά, το είδος κάνει για πρώτη φορά την εμφάνισή του στην Αμερική του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και επιχειρεί να μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το κλίμα της περιόδου: την ανεργία,  την οικονομική κρίση αλλά και την κρίση θεσμών, ηθικής και αξιών. Αντικειμενικά, είναι δύσκολο να δοθεί ακριβής ορισμός για τα φιλμ νουάρ, κυρίως γιατί πρόκειται για ένα κινηματογραφικό είδος που αλληλοδιαπλέκεται και δανείζεται στοιχεία από διάφορα άλλα , όπως τα αστυνομικά και γκανγκστερικά φιλμ. Από αισθητικής άποψης, τα φιλμ νουάρ είναι έντονα επηρεασμένα από το γερμανικό εξπρεσιονισμό, με έντονες αντιθέσεις της σκιάς και του φωτός, με αντιθέσεις των άσπρων και μαύρων τόνων, τη χρήση ευρυγώνιου φακού που τείνει να παραμορφώνει τα πλάνα. Σε δεύτερο επίπεδο τα φιλμ νουάρ δεν δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στη γρήγορη και έντονη σεναριακή πλοκή, όπως μπορεί να γίνεται στα αστυνομικά φιλμ. Αντίθετα το βάρος πέφτει στην εσωτερική μεταστροφή και μετατόπιση του πρωταγωνιστή, που χτίζεται σταδιακά, εντός ενός σχεδόν κλειστοφοβικού και υποβλητικού πλαισίου σε όλο το μήκος της ταινίας.  Το σύνολο των χαρακτήρων δεν μπορούν να χαρακτηριστούν με βάση τη λογική του απόλυτα καλού ή απόλυτα κακού. Αντίθετα, κινούνται εντός μιας γκρίζας ζώνης, όπου το καλό και το κακό, το ηθικό και το ανήθικο, συνυπάρχουν με τέτοιο τρόπο που δεν είναι ευδιάκριτες οι «ραφές» τους. Ειδικότερα, ο πρωταγωνιστής είναι συνήθως ένας μοναχικός άνθρωπος , που συνοδεύεται και ταλανίζεται από το παρελθόν και τα ένοχα μυστικά του, αλλά παρόλα αυτά παραμένει, κατά κάποιον τρόπο, ρομαντικός και ιδεαλιστής, πιστός πάντα στο κυνήγι μιας μεγάλης ιδέας. Διαχωρίζεται από τους γύρω του ακριβώς επειδή διαθέτει μια δική του χαρακτηριστική οπτική των πραγμάτων, έναν δικό του, προσωπικό ηθικό κώδικα που δρα αντιπαραθετικά σε ό,τι μπορεί να επιβάλλει το περιβάλλον στο οποίο εντάσσεται. Η κλασική εξέλιξη των πραγμάτων θέλει τον πρωταγωνιστή εγκλωβισμένο σε μια πραγματικότητα που φέρνει στην επιφάνεια υπαρξιακές φοβίες και ερωτήματα, που τον καταπιέζει και τον συνθλίβει όσο εκείνος παλεύει να της ξεφύγει. Σε αρκετές ταινίες του είδους η μοίρα παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του πρωταγωνιστή, με έναν τρόπο που θυμίζει το τετράπτυχο Ύβρης-Άτη-Νέμεσις-Τίσις. Καθοριστικό ρόλο μπορεί να παίζει και μια γυναικεία φιγούρα, συνήθως -αλλά όχι πάντα- με το προφίλ της γυναίκας αράχνης (ή femme-fatale) που με την επιρροή της οδηγεί τον πρωταγωνιστή στην καταστροφή του.

«Όλα άρχισαν όταν εκείνος ο κρετίνος ο Perry Como τραγούδησε την Glendora»

Μια χαρακτηριστική ατάκα από την ταινία "Τα κουρέλια τραγουδάνε ακόμα" (1979) του Ν. Νικολαΐδη περιγράφει καταπληκτικά το φιλμ νουάρ στη μεγάλη οθόνη του τόπου μας.

Στη Λέσχη Εκτός/Γραμμής επιλέγουμε να κάνουμε αφιέρωμα στο ελληνικό φιλμ νουάρ για μια σειρά από λόγους. Αρχικά, «Ελληνικές αποχρώσεις» γιατί οι ταινίες που χαρακτηρίζουν το φιλμ νουάρ της Ελλάδας έχουν αρκετά διαφορετικά (ή όχι;) χαρακτηριστικά από τις κλασσικές ταινίες νουάρ σε διεθνές επίπεδο. Πρόκειται όμως για ταινίες που καταπιάνονται με τις ζωές των ανθρώπων που ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας και προσπαθούν μέσα σε ένα αντίξοο περιβάλλον να ανταπεξέλθουν. Μέσα από αυτό το πρίσμα οι ταινίες αυτού του είδους καταφέρνουν να αποδώσουν μια αρετουσάριστη, ειλικρινή απεικόνιση της κοινωνίας όπως είναι και να ασκήσουν τη δική τους κριτική.  Είναι ταινίες που αποτυπώνουν τις πολιτιστικές αξίες, τις καθημερινές συνήθειες, τις ιδεολογικές αντιλήψεις και τις κοινωνικές αντιθέσεις μιας πεπερασμένης κοινωνίας και των ανθρώπων της. Ταινίες που αναζητούν μια κοινωνική πραγματικότητα (του χθες και του σήμερα) που δεν αναλύεται σε άσπρο και μαύρο, αλλά κινείται και αναπτύσσεται σε μια γκρίζα ζώνη, όπου τα αδιέξοδα είναι την ίδια στιγμή και δρόμοι απελευθέρωσης.

Οι προβολές προγραμματίζονται για απόγευμα – βράδυ Παρασκευής στις 20.30. Αυτές είναι :

• Παρασκευή 10/11: "Τετάρτη 04.45" (2015) , του Α. Αλεξίου.
• Παρασκευή 24/11: "Το μικρό ψάρι" (2014), του Γ. Οικονομίδη.
• Παρασκευή 1/12: "Γλυκιά συμμορία" (1983), του Ν. Νικολαΐδη.
• Παρασκευή 8/12: "Ο Δράκος" (1956), του Ν. Κούνδουρου.

Την παρουσίαση και την εισαγωγή στις ταινίες έχει αναλάβει η κινηματογραφική ομάδα της λέσχης Εκτός / Γραμμής Πάτρας.

Σας περιμένουμε!

Πολιτική-Πολιτιστική Λέσχη Εκτός / Γραμμής Πάτρας

Τριών Ναυάρχων 9

Μπορείτε να ενημερώνεστε για το πρόγραμμα της λέσχης, από τη σελίδα μας στο facebook https://www.facebook.com/ektosgrammispatras/