ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ


Henri Lefebvre

Η εισβολή του Μάη


ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΓΡΑΜΜΗΣ


Η Ασημένια θάλασσα ή πώς να μη φτάσετε στον προορισμό σας


Με τον τίτλο του άρθρου δεν αναφέρομαι στον Αλέξανδρο, τον ήρωα του βιβλίου, ο οποίος θα φτάσει στον προορισμό του – χωρίς όμως αυτό να είναι το καθοριστικό· αναφέρομαι στον εαυτό μου, που ξεκίνησα να διαβάζω την Ασημένια θάλασσα στο μετρό και παραλίγο να μην κατέβω στη στάση μου.

Ο Πάνος Τσερόλας γράφει ένα βιβλίο-διαδρομή, που παρασύρει με την αφήγησή του και βάζει τον αναγνώστη να αναμετρηθεί με τα διλήμματα του βασικού του ήρωα. Η ιστορία αφορά την περιπλάνηση ενός άντρα στα χαλάσματα και στη γκρίζα στάχτη ενός κόσμου μετά την καταστροφή, με σκοπό να διασχίσει τη θάλασσα για να βρει το παρελθόν του.

Η καταστροφή που δημιουργεί τη νέα δυστοπική πραγματικότητα δεν προσδιορίζεται. Απλώς συμβαίνει, δημιουργώντας ένα κλειστοφοβικό τοπίο χωρίς χρώματα, που αποτελεί ταυτόχρονα το πιο καθαρό περιβάλλον για να αναδείξει την ωμή φύση του ανθρώπου, τις αδυναμίες του, την επιμονή του να ελπίζει ψευδώς ή να παύει να ελπίζει ωστόσο να προχωράει, την αποδοχή του θανάτου, που μπορεί να είναι παράλληλα και η μεγαλύτερη άρνησή του να πεθάνει. Ο φόβος και η ηθική ορίζονται εκ νέου σε έναν κόσμο που καταρρέει ενώ ο ήρωας καλείται να επιλέξει το πώς θα επιβιώσει και θα φτάσει στον τελικό του στόχο –την ασημένια θάλασσα– περνώντας πολλές φορές τη λεπτή γραμμή της αποκτήνωσης.

Αυτό οδηγεί και στο βασικό ερώτημα του βιβλίου. Δεν υπάρχει μάχη ανάμεσα στο καλό και στο κακό και σίγουρα δεν υπάρχει νικητής, υπάρχει όμως ο προβληματισμός για το νόημα και το όριο των ατομικών αναζητήσεων, για το αν τελικά μπορούμε να αντιληφθούμε την τραγικότητα που κρύβει η αποστασιοποίηση από τον συλλογικό άνθρωπο.

Οι αφηγηματικές δυνατότητες του Πάνου Τσερόλα μάς ήταν ήδη γνώστες, όμως σε αυτό μυθιστόρημα ξετυλίγονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, γύρω από μια ιστορία σου κρατάει συνεχώς το ενδιαφέρον, με αποτέλεσμα να διαβάζεται μονορούφι. Η δυστοπία που κατασκευάζει μπορεί να έχει δανειστεί ιδέες από ταινίες και μυθιστορήματα που λατρεύει ο ίδιος αλλά η μοναδική τους σύνθεση, καθώς και η τοποθέτησή τους στον ελλαδικό χώρο, κάνει τον αναγνώστη να τα βιώσει με διαφορετική ένταση – άλλο να βλέπεις χολλυγουντιανά συντρίμμια από πόλεις των ΗΠΑ, άλλο να φαντάζεσαι μια δυστοπία πάνω στα συντρίμμια της Ελλάδας. Βέβαια, με εξαίρεση τα ελληνικά ονόματα, ποτέ δεν προσδιορίζεται το χωρικό, γεγονός που προσδίδει μια αίσθηση παγκοσμιότητας. Γιατί ο Τσερόλας και θέλει να μιλήσει για την Ελλάδα αλλά και δεν θέλει να περιοριστεί από την τοπικότητα.

Η λογοτεχνία των δυστοπιών θεωρείται παρακλάδι της επιστημονικής φαντασίας, με δικούς τους κανόνες και βασικό χαρακτηριστικό τούς πολύ έντονους κοινωνικούς προβληματισμούς. Ο Τσερόλας, όντως φανατικός του είδους, διαλέγει να εκφραστεί μέσα από αυτό. Όμως το αποτέλεσμα δεν απευθύνεται στους οπαδούς του υποείδους αλλά μιλάει σε όλους μας. Δεν είναι μόνο η αγάπη του για τη λογοτεχνία της δυστοπίας που τον σπρώχνει εκεί αλλά και τα βιώματα των νέων της κρίσης. Η δύστοπια που ζούμε στον έβδομο χρόνο μνημονίων και οικονομικού μαρασμού και οι επιλογές που καλούνται οι σημερινοί νέοι να πάρουν εντός αυτού καθρεφτίζονται στην περιπλάνηση των πρωταγωνιστών του βιβλίου στα απομεινάρια της φυσικής καταστροφής.

Η Ασημένια θάλασσα μας ταξίδεψε, μας έκανε να σκεφτούμε, έγινε αφορμή για όμορφες συζητήσεις, όπως εκείνη στη Λέσχη Εκτός Γραμμής στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2015, ή και για βιβλιοπαρουσιάσεις, όπως η εξαιρετική βιβλιοπαρουσίαση στην Πάτρα, στο θέατρο Λιθογραφείον τον ίδιο μήνα. Από την τελευταία, να ακούσετε οπωσδήποτε την εξαιρετική ερμηνεία της Δάφνης Ζουρνατζή, σε στίχους του ίδιου του συγγραφέα, βασισμένους στο βιβλίο.

Έπειτα απ’ όλα αυτά, το μόνο σίγουρο είναι ότι οι προσδοκίες από το επόμενο πόνημα του Πάνου Τσερόλα θα είναι πολύ μεγαλύτερες, αλλά σίγουρα θα τα καταφέρει. Και αν το διαβάζετε σε κάποιο μετρό η λεωφορείο και δεν κατεβείτε στη σωστή στάση, δεν πειράζει, η διαδρομή έχει σημασία. Στον προορισμό θα φτάσουμε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ|
30/05/2023 - 12:10

Η Απάντηση στον Τζων Λιούις συνιστά πριν απ’ όλα μια εξαιρετική εισαγωγή στον μαρξισμό του Αλτουσέρ, ένα αλτουσεριανό μανιφέστο.

ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ|
17/01/2023 - 17:34

Ο Φεμινισμός για το 99%, από τα πιο σημαίνοντα κείμενα του ρεύματος της κοινωνικής αναπαραγωγής, είναι γέννημα-θρέμμα της Παγκόσμιας Φεμινιστικής Απεργίας.

ΘΕΩΡΙΑ|
16/12/2021 - 14:44

Τον Νοέμβριο του 1977, από το βήμα του συνεδρίου που διοργάνωσε στη Βενετία η εφημερίδα Il Manifesto, ο Αλτουσέρ αναφωνεί «Επιτέλους, η κρίση του μαρξισμού!».

ΚΟΙΝΩΝΙΑ/ΚΙΝΗΜΑΤΑ|
09/02/2021 - 16:16

Ένα κίνημα για δημόσιο, δωρεάν και δημοκρατικό πανεπιστήμιο, είναι πρώτα απ’ όλα ένα κίνημα για ανοιχτό πανεπιστήμιο.