«Ποτέ δεν κατάλαβα αυτό που κάνετε, που αφήνετε μαθήματα και αργείτε να τελειώσετε τη σχολή. Αλλά θα μου πεις, εντάξει, εσείς είστε νέοι, έχετε όλο τον χρόνο μπροστά σας, και είστε κι έξω (από τη φυλακή). Εγώ όμως δεν μπορώ να περιμένω, πρέπει να τελειώσω γρήγορα το Πολιτικό για να πάω κάτω, στη Νομική, να γίνω δικηγόρος για τα δικαιώματα των κρατουμένων». Αυτή είναι μία από τις πρώτες φορές που συνομίλησα με τον Βασίλη Δημάκη, συμφοιτητή μου περίπου δύο χρόνια τώρα. Ήταν την πρώτη εβδομάδα που ήρθε στη σχολή, ξεκινώντας να απολαμβάνει κάτι που θεωρητικά είναι αναφαίρετο δικαίωμα, αλλά για τον ίδιο αποτελούσε κατάκτηση, και μάλιστα μετά από σκληρό αγώνα.

Ο Βασίλης Δημάκης είναι φοιτητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ από το ακαδημαϊκό έτος 2017-18, στο οποίο πέρασε όντας κρατούμενος, μέσα από τη διαδικασία πανελλήνιων εξετάσεων. Μετά από συνεχόμενες αρνήσεις από τις αρμόδιες αρχές, κινητοποιήσεις του φοιτητικού συλλόγου Πολιτικού κι έπειτα από έναν μήνα απεργία πείνας και μία εβδομάδα απεργία δίψας κατάφερε να πάρει τις εκπαιδευτικές άδειες που δικαιούνταν με βάση τον νόμο και να παρακολουθήσει τα μαθήματα της σχολής. Τότε, στο πλευρό του Βασίλη Δημάκη στη διεκδίκηση του δικαιώματός του για πρόσβαση στο πανεπιστήμιο στάθηκαν πολιτικές οργανώσεις, κοινωνικοί φορείς, μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας και χιλιάδες άνθρωποι μέσα από αποφάσεις συλλόγων και συλλογές υπογραφών, όπως επίσης και εκατοντάδες συγκρατούμενοί του στις φυλακές Κορυδαλλού.

Αυτές οι στιγμές αγωνίας, κατά τη διάρκεια της λευκής απεργίας του Βασίλη, θα έπρεπε σήμερα να αποτελούν μακρινή δυσάρεστη ανάμνηση. Όμως κάπως έχουν καταφέρει να βρούνε τον δρόμο τους στο παρόν με τον χειρότερο τρόπο, και γι’ αυτό υπάρχουν υπεύθυνοι. Πιο συγκεκριμένα, εν μέσω της πανδημίας του Covid-19, οι φοιτητές/τριες που είναι κρατούμενοι θα έπρεπε να έχουν πρόσβαση στην κατάλληλη υλικοτεχνική υποστήριξη ώστε να παρακολουθούν τις ηλεκτρονικές διαλέξεις ακριβώς όπως οι υπόλοιποι φοιτητές/τριες. Στις φυλακές Κορυδαλλού ⎼και δεν είναι οι μόνες⎼ όχι απλώς δεν παρέχεται αυτή η δυνατότητα, αλλά μέχρι και σήμερα δεν έχει παρθεί κανένα μέτρο για την προστασία των κρατουμένων από τον Covid-19: Παρά τις δηλώσεις για «αποσυμφόρηση», σήμερα υπάρχουν 7 και 8 κρατούμενοι ανά κελί, χωρίς να έχουν γίνει απολυμάνσεις και φυσικά χωρίς καμία σκέψη για χορήγηση υλικού υγειονομικής προστασίας.

Απέναντι σε αυτή τη κατάσταση, το μόνο μέτρο που πάρθηκε ήταν η απαγόρευση κάθε επίσκεψης (από συγγενείς, δικηγόρους κ.λπ.) και η διακοπή προμήθειας αγαθών (ρουχισμός, τρόφιμα κ.λπ.)! Κάθε δεσμός των κρατουμένων με τον έξω κόσμο έχει κοπεί, εκθέτοντας ένα αόρατο κομμάτι της κοινωνίας σε τεράστιο κίνδυνο. Η κυβέρνηση και το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη αρνούνται όχι μόνο να λάβουν μέτρα πρόληψης και προστασίας, αλλά και να τοποθετηθούν επί του ζητήματος, κάτι που δεν αποτελεί έκπληξη, λαμβάνοντας υπόψη πως σε συνέχεια των αλλαγών στον Σωφρονιστικό Κώδικα από τον ΣΥΡΙΖΑ το 2017, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας εξαρχής προχώρησε στην ⎼όχι μόνο συμβολική⎼ μεταφορά των αρμοδιοτήτων σχετικά με το σωφρονιστικό σύστημα από το Υπουργείο Δικαιοσύνης στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.

Απέναντι σε αυτό το τοπίο και με την υγεία τους να κινδυνεύει καθημερινά, οι κρατούμενοι αντέδρασαν. Στις συζητήσεις που υπήρξαν με το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και τους υπεύθυνους του καταστήματος κράτησης του Κορυδαλλού, ο Βασίλης Δημάκης ήταν ο εκπρόσωπος των κρατουμένων. Όταν καμία υπόσχεση δεν τηρήθηκε, οι κρατούμενοι προχώρησαν σε συμβολική απεργία στα μαγειρεία του Κορυδαλλού και σε ειρηνικές παραστάσεις διαμαρτυρίας. Από τη στιγμή που δεν υπήρξε κάποιο επεισόδιο, φαινομενικά δεν συνέτρεχε λόγος για κάποια παρέμβαση. Ωστόσο, στις 18.4, τα ΕΚΑΜ εισέβαλαν στο κελί του Βασίλη Δημάκη («με βρήκαν να διαβάζω ένα από τα 5 μαθήματα του 6ου εξαμήνου») σέρνοντας τον έξω βίαια («με πήραν φορώντας παπούτσι στο πόδι το αριστερό και παντόφλα στο δεξί κι ενώ εγώ σφάδαζα από τους πόνους στο δεξί μου πόδι») και προχώρησαν σε παράνομη μεταγωγή του στο κατάστημα κράτησης Γρεβενών, όπου βρίσκεται στα πειθαρχεία, χωρίς να του επιτρέπεται να παρακολουθήσει τις ηλεκτρονικές διαλέξεις, ενώ μέχρι σήμερα δεν του έχει απαγγελθεί κάποια κατηγορία. Εκεί ο Βασίλης Δημάκης, γι’ άλλη μία φορά κατέφυγε στο μόνο όπλο που έχει απέναντι στην εκδικητικότητα του σωφρονιστικού συστήματος: στην απεργία πείνας και δίψας.

Αυτό που ενοχλεί στην περίπτωση του Βασίλη Δημάκη δεν είναι «η προσπάθεια ενός κρατουμένου να μορφωθεί», ούτε φυσικά το γεγονός ότι ένας κρατούμενος είναι «αριστούχος και υπότροφος». Το πρόβλημα δεν είναι πως η κυβέρνηση δεν ανέχεται ένα success story των φυλακών. Ίσα ίσα, αυτό ακριβώς θα ήθελε: Ο (κάθε) Βασίλης Δημάκης να σκύψει το κεφάλι, να αριστεύσει «κοιτώντας τη δουλειά του», δίχως να δίνει σημασία σε οτιδήποτε συμβαίνει γύρω του, και όταν έρθει η ώρα της αποφυλάκισης, με το πτυχίο στο χέρι, να είναι πανέτοιμος για τον κατώτατο μισθό. Αυτό θα ήταν το success story των φυλακών, ο κρατούμενος που πειθάρχησε, μορφώθηκε, σωφρονίστηκε και κανονικοποιήθηκε – έγινε «κανονικός». Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι ότι ο Βασίλης Δημάκης επιδιώκει να μορφωθεί με τα μάτια στραμμένα σ’ ένα μέλλον στο οποίο θα είναι «κανονικός και άριστος», το πρόβλημα είναι πως η προσπάθειά του αυτή είναι εξαρχής άρρηκτα συνδεδεμένη με την πρακτική διαμόρφωσης ενός διαφορετικού παρόντος μέσα στον χώρο στον οποίο ζει, στη φυλακή.

Με τη λευκή απεργία για το δικαίωμα στην εκπαίδευση, τον ρόλο του στις διεκδικήσεις των κρατουμένων και την καθημερινή πρακτική του στις φυλακές Κορυδαλλού, ο Βασίλης Δημάκης (όπως και άλλοι κρατούμενοι) δημιουργεί ένα διαφορετικό αφήγημα, έναν πραγματικό αντίλογο απέναντι σε όσα προτάσσουν οι φορείς της κυρίαρχης ιδεολογίας εντός των φυλακών και σχετικά με αυτές. Η παράβαση λοιπόν στην οποία οφείλεται η μεταγωγή του Βασίλη Δημάκη δεν είναι κάποια παράνομη ενέργεια, ούτε απλώς η θέλησή του να σπουδάσει. Το «έγκλημα» για το οποίο κατηγορείται είναι ακριβώς αυτός ο αντίλογος, η πολιτική πρακτική ενάντια στη κυρίαρχη αφήγηση. Απέναντι σε αυτή την επίθεση από κράτος και κυβέρνηση, απαντάμε με τα λόγια του Βασίλη: «Σας υπόσχομαι ότι δεν πρόκειται να με κάνετε ξανά αυτό που ήμουν. Αυτό που με τόσο εκπαιδευτικό μόχθο κατάφερα να είμαι, και εννοώ ένας άνθρωπος αλληλέγγυος προς κάθε συνάνθρωπο μου που βάλλεται». Ο Βασίλης Δημάκης ανήκει στο Πολιτικό, δίπλα στους συμφοιτητές και τις συμφοιτήτριες του. 

Ψηφοφορία στο avaaz για την επιστροφή του Βασίλη Δημάκη στις φυλακές Κορυδαλλού.