ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ


Henri Lefebvre

Η εισβολή του Μάη


ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΓΡΑΜΜΗΣ


BLOG |
Σάβ, 01/04/2017 - 14:22

Louis Althusser: «Ο Λένιν και η φιλοσοφία» (Απόσπασμα)


Το βιβλίο του Louis Althusser Ο Λένιν και η φιλοσοφία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εκτός Γραμμής σε μετάφραση Τάσου Μπέτζελου (λεπτομέρειες εδώ).

Στο βιβλίο, εκτός από το διάσημο ομώνυμο κείμενο, περιλαμβάνεται επίσης το σημαντικό κείμενο του Αλτουσέρ «Η φιλοσοφία ως όπλο της επανάστασης».

Τα δύο κείμενα που απαρτίζουν το βιβλίο, γραμμένα και δημοσιευμένα για πρώτη φορά το 1968, αποτυπώνουν μια κομβική στιγμή στην εξέλιξη της σκέψης του Αλτουσέρ. Μέσα από τις σελίδες τους, ο Γάλλος φιλόσοφος ξεκαθαρίζει τους λογαριασμούς του με κάθε εκδοχή του μαρξισμού ως κλειστού φιλοσοφικού συστήματος. Ο Αλτουσέρ ανατρέχει στις φιλοσοφικές παρεμβάσεις του Λένιν για να υποστηρίξει ότι ο μαρξισμός δεν είναι μια νέα φιλοσοφία αλλά μια νέα πρακτική της φιλοσοφίας· μια πρακτική που αντιπροσωπεύει την πολιτική στον τομέα της θεωρίας και την επιστημονικότητα στην πολιτική· μια πρακτική που διεκδικεί και επικαλείται την ταξική μεροληψία της προκειμένου να συμβάλει στον μετασχηματισμό του κόσμου· μια πρακτική που χαράσσει διαχωριστικές γραμμές στη θεωρία ώστε να αποτελέσει, στο μέτρο που της αναλογεί, ένα όπλο για την επανάσταση.

Παρακάτω δημοσιεύουμε ένα μικρό απόσπασμα από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου.

 

 

***

Louis Althusser

Ο Λένιν και η φιλοσοφία

[Απόσπασμα]

 

Ι

Είναι εύλογο ένας επιστήμονας να παρουσιάζει μια ανακοίνωση ενώπιον μιας εταιρείας επιστημόνων. Μια ανακοίνωση και μια συζήτηση δεν είναι εφικτές παρά μόνο εφόσον είναι επιστημονικές. Μια φιλοσοφική ανακοίνωση όμως, μια φιλοσοφική συζήτηση;

Φιλοσοφική ανακοίνωση. Σίγουρα ο όρος θα προκαλούσε γέλιο στον Λένιν, εκείνο το ανοιχτόκαρδο και ανυπόκριτο γέλιο που έκανε τους ψαράδες στο Κάπρι να αναγνωρίσουν ότι ανήκε στη φυλή τους και στο στρατόπεδό τους. Συνέβη ακριβώς πριν από εξήντα χρόνια, το 1908. Ο Λένιν βρισκόταν τότε στο Κάπρι, παρέα με τον Γκόρκι, του οποίου θαύμαζε τη γενναιοδωρία και εκτιμούσε το ταλέντο, μολονότι τον θεωρούσε μικροαστό επαναστάτη. Ο Γκόρκι τον είχε προσκαλέσει στο Κάπρι για να πάρει μέρος σε φιλοσοφικές συζητήσεις με μια μικρή ομάδα μπολσεβίκων διανοουμένων, των οποίων συμμεριζόταν τις θέσεις, τους Οτζοβιστές. 1908: την επαύριον της πρώτης επανάστασης του Οκτώβρη, της επανάστασης του 1905, η οποία σήμανε την άμπωτη και την καταστολή του εργατικού κινήματος· αλλά και τη σύγχυση ανάμεσα στους «διανοούμενους», συμπεριλαμβανομένων των μπολσεβίκων διανοουμένων. Αρκετοί από αυτούς είχαν σχηματίσει μια ομάδα που έμεινε στην ιστορία με το όνομα Οτζοβιστές.

Πολιτικά, οι Οτζοβιστές ήταν αριστεριστές και τάσσονταν υπέρ της λήψης ριζοσπαστικών μέτρων: ανάκληση (otzovat) των αντιπροσώπων από τη Δούμα, απόρριψη όλων των νόμιμων μορφών δράσης, άμεσο πέρασμα στη βίαιη δράση. Ωστόσο, εκείνες οι αριστερίστικες διακηρύξεις κάλυπταν δεξιές θεωρητικές θέσεις. Οι Οτζοβιστές είχαν ξελογιαστεί με μια φιλοσοφία που ήταν της μόδας, ή με μια φιλοσοφική μόδα, τον «εμπειριοκριτικισμό», του οποίου τη μορφή είχε ανανεώσει ο διάσημος Αυστριακός φυσικός Ερνστ Μαχ. Αυτή η φιλοσοφία ενός φυσικού και φυσιολόγου (ο Μαχ δεν ήταν ο πρώτος τυχόντας: άφησε όνομα στην ιστορία των επιστημών) παρουσίαζε συγγένειες με άλλες φιλοσοφίες κατασκευασμένες από επιστήμονες, όπως ο Πουανκαρέ, και από ιστορικούς των επιστημών, όπως ο Πιερ Ντυέμ και ο Αμπέλ Ρε.

Πρόκειται για φαινόμενα που αρχίζουμε να γνωρίζουμε. Όταν ορισμένες επιστήμες υφίστανται σημαντικές επαναστάσεις (εκείνη την εποχή, τα μαθηματικά και η φυσική), εμφανίζονται πάντα κάποιοι εξ επαγγέλματος φιλόσοφοι για να διακηρύξουν ότι ξεκίνησε η «κρίση της επιστήμης», ή των μαθηματικών ή της φυσικής. Τέτοιες φιλοσοφικές διακηρύξεις είναι, τολμώ να πω, αναμενόμενες: διότι μια ολόκληρη κατηγορία φιλοσόφων περνά τον καιρό της προβλέποντας και άρα προσμένοντας την επιθανάτια αγωνία των επιστημών, προκειμένου να τους χορηγήσει την τελευταία μετάληψη της φιλοσοφίας, ad majorem gloriam Dei.

Ακόμα πιο περίεργο όμως είναι ότι συγχρόνως εμφανίζονται επιστήμονες για να μιλήσουν για κρίση των επιστημών και για να ανακαλύψουν αίφνης εκπληκτικούς φιλοσοφικούς προορισμούς – χάρη στους οποίους θεωρούν ότι αίφνης μετατρέπονται σε φιλοσόφους, ενώ δεν έπαψαν ποτέ να «ασκούν την πρακτική» της φιλοσοφίας, χάρη στους οποίους θεωρούν ότι εκστομίζουν αποκαλύψεις, ενώ απλώς επαναλαμβάνουν κοινοτοπίες και παλιατσαρίες που ανήκουν σε ό,τι η φιλοσοφία είναι πράγματι υποχρεωμένη να θεωρήσει ιστορία της.

Εμείς οι φιλόσοφοι, που είμαστε όμως του επαγγέλματος, θα τείναμε περισσότερο να σκεφτούμε ότι σε θέματα «κρίσης» αυτοί οι επιστήμονες εκδηλώνουν, επ’ ευκαιρία της ανάπτυξης μιας επιτήμης, την οποία εκλαμβάνουν ως μεταστροφή της, μια ορατή και θεαματική φιλοσοφική κρίση, με την έννοια που λέμε για ένα παιδί ότι παρουσιάζει κρίση πυρετού. Η αυθόρμητη, καθημερινή φιλοσοφία τους γίνεται τότε απλούστατα ορατή σε αυτούς τους ίδιους.

Ο εμπειριοκριτικισμός του Μαχ και όλα τα υποπροϊόντα του –μπογκντανοφικού, λουνατσαρσκικού, μπαζαροφικού κ.λπ. τύπου– ήταν μια φιλοσοφική κρίση αυτού του είδους. Πρόκειται για χρόνια συμβάντα. Για να παρουσιάσουμε με συνοπτικό τρόπο μια σύγχρονη ιδέα για το ζήτημα, τηρουμένων βέβαια των αναλογιών, θα πούμε ότι η φιλοσοφία που ορισμένοι βιολόγοι, γενετιστές, γλωσσολόγοι κ.λπ. επιστήμονες έχουν αρχίσει σήμερα να κατασκευάζουν με επίκεντρο την «πληροφορία» είναι μια μικρή φιλοσοφική «κρίση» του ίδιου είδους, στην προκειμένη περίπτωση εν μέσω ευφορίας.

Ωστόσο, το αξιοπρόσεκτο γνώρισμα που έχουν τέτοιες φιλοσοφικές κρίσεις επιστημόνων είναι ότι πάντοτε προσανατολίζονται φιλοσοφικά σε μία και την αυτή κατεύθυνση: επαναλαμβάνουν και συγχρόνως ανανεώνουν παλιά εμπειριστικά ή φορμαλιστικά, δηλαδή ιδεαλιστικά, θέματα· ως εκ τούτου, έχουν πάντα αντίπαλο τον υλισμό.

Οι Οτζοβιστές ήταν λοιπόν εμπειριοκριτικιστές αλλά, καθώς ήταν μαρξιστές (καθότι μπολσεβίκοι), ισχυρίζονταν ότι ο μαρξισμός πρέπει να απαλλαγεί από την προκριτική μεταφυσική του «διαλεκτικού υλισμού» και ότι για να γίνει ο μαρξισμός του 20ού αιώνα πρέπει να αποκτήσει επιτέλους τη φιλοσοφία που πάντοτε του έλειπε, ακριβώς δηλαδή εκείνη την ιδεαλιστική και συγκεχυμένα νεοκαντιανή φιλοσοφία, αναπλασμένη και επικυρωμένη από ειδήμονες, ήτοι τον εμπειριοκριτικισμό. Μάλιστα, ορισμένοι μπολσεβίκοι από αυτή την ομάδα ήθελαν να ενσωματώσουν στον μαρξισμό τις «αυθεντικές» ανθρώπινες αξίες της θρησκείας, και αυτοαποκαλούνταν προς τούτο «Οικοδόμοι του Θεού». Πάμε όμως παρακάτω.

Πρόθεση του Γκόρκι ήταν λοιπόν να προσκαλέσει τον Λένιν για να συζητήσει περί φιλοσοφίας με την ομάδα των οτζοβιστών φιλοσόφων. Ο Λένιν έθεσε τους όρους του: αγαπητέ Αλεξέι Μαξίμοβιτς, επιθυμώ πολύ να σας συναντήσω, αρνούμαι όμως κάθε φιλοσοφική συζήτηση.

Ασφαλώς, επρόκειτο για στάση τακτικής: καθώς προείχε η πολιτική ενότητα μεταξύ των εξόριστων μπολσεβίκων, δεν έπρεπε να διαιρεθούν εξαιτίας μιας φιλοσοφικής συζήτησης. Ωστόσο, μπορούμε να διακρίνουμε σε εκείνη την τακτική πολύ περισσότερα από μια απλή τακτική, μπορούμε να διακρίνουμε ό,τι ακριβώς θα αποκαλούσα πρακτική της φιλοσοφίας και την επίγνωση του τι σημαίνει ασκώ την πρακτική της φιλοσοφίας· εν ολίγοις, την επίγνωση του ωμού και πρωταρχικού γεγονότος ότι η φιλοσοφία διαιρεί. Αν η επιστήμη ενώνει και αν ενώνει χωρίς να διαιρεί, από την άλλη η φιλοσοφία διαιρεί και δεν μπορεί να ενώνει παρά καθόσον διαιρεί. Γίνεται κατανοητό τότε το γέλιο του Λένιν: δεν υπάρχει φιλοσοφική ανακοίνωση, δεν υπάρχει φιλοσοφική συζήτηση.

Σήμερα θέλω απλώς να σχολιάσω τούτο το γέλιο, που από μόνο του συνιστά θέση.

Τολμώ να ελπίζω ότι αυτή η θέση θα μας οδηγήσει κάπου.

Και με οδηγεί ευθύς αμέσως να θέσω στον εαυτό μου το ερώτημα που δεν θα μπορούσα να αποφύγω: Αν δεν είναι εφικτό να υπάρξει φιλοσοφική ανακοίνωση, τότε ποιον λόγο θα μπορέσω πράγματι να αρθρώσω; Προφανώς, πρόκειται για λόγο ενώπιον φιλοσόφων. Όπως όμως δεν κάνουν τα ράσα τον παπά, ομοίως δεν καθορίζουν και οι ακροατές τον λόγο. Συνεπώς, ο λόγος μου δεν θα είναι φιλοσοφικός.

Θα πρόκειται όμως για λόγο εντός της φιλοσοφίας, και τούτο αναγκαστικά λόγω του σημείου της θεωρητικής ιστορίας στο οποίο βρισκόμαστε. Εντούτοις, αυτός ο λόγος εντός της φιλοσοφίας ουδόλως θα είναι λόγος της φιλοσοφίας. Θα είναι, ή μάλλον θα ήθελε να είναι, ένας λόγος επί της φιλοσοφίας. Αυτό σημαίνει ότι η Εταιρεία σας, με την πρόσκλησή της να σας παρουσιάσω μια ανακοίνωση, πρόλαβε τις ευχές μου.

Πράγματι, όσα θα ήθελα να επιχειρήσω να πω θα άξιζαν ίσως αυτόν τον τίτλο, εάν, όπως ελπίζω, μπορούσα να σας ανακοινώσω κάτι επί της φιλοσοφίας, εν ολίγοις κάποια υποτυπώδη στοιχεία σχετικά με την ιδέα για μια θεωρία της φιλοσοφίας. Θεωρία: κάτι που με έναν ορισμένο τρόπο προτρέχει μιας επιστήμης.

Κάπως έτσι θα σας ζητήσω να εννοήσετε τον τίτλο μου: Ο Λένιν και η φιλοσοφία. Όχι η φιλοσοφία του Λένιν, αλλά ο Λένιν επί της φιλοσοφίας. Πράγματι, πιστεύω ότι αυτό που οφείλουμε στον Λένιν, το οποίο ίσως δεν είναι ολότελα χωρίς προηγούμενο, συνιστά όμως κάτι ανεκτίμητο, είναι κάτι που μας επιτρέπει να ξεκινήσουμε να αρθρώνουμε ένα είδος λόγου που προτρέχει σε σχέση με ό,τι θα συνιστά ίσως κάποια μέρα μια μη φιλοσοφική θεωρία της φιλοσοφίας.

 

ΙΙ

Αν πράγματι αυτό είναι το μεγαλύτερο προτέρημα του Λένιν σε σχέση με το τωρινό θέμα μας, μπορούμε ίσως να ξεκινήσουμε ξεκαθαρίζοντας εν τάχει ένα παλιό ζήτημα που εκκρεμούσε ανάμεσα στην πανεπιστημιακή φιλοσοφία, συμπεριλαμβανομένης της γαλλικής πανεπιστημιακής φιλοσοφίας, και τον Λένιν. Καθώς είμαι κι εγώ πανεπιστημιακός και διδάσκω φιλοσοφία, περιλαμβάνομαι στους «νοούντες» στους οποίους απευθύνεται το «νοείτωσαν» του Λένιν.

Απ’ όσο γνωρίζω, εξαιρουμένου του Ανρί Λεφέβρ, που αφιέρωσε μια εξαιρετική εργασία στον Λένιν, η γαλλική πανεπιστημιακή φιλοσοφία δεν καταδέχτηκε να ασχοληθεί με έναν άνθρωπο ο οποίος ηγήθηκε της μεγαλύτερης πολιτικής επανάστασης στη νεότερη ιστορία και επιπλέον ανέλυσε διεξοδικά και ευσυνείδητα, στο Υλισμός και εμπειριοκριτικισμός, τα έργα των συμπατριωτών μας Ανρί Πουανκαρέ, Πιερ Ντυέμ και Αμπέλ Ρε, για να περιοριστούμε σε αυτούς.

[...]

Δεν προτίθεμαι βέβαια να απαγγείλω κάποιου είδους κατηγορητήριο, έστω και με την προσήκουσα διακριτικότητα, κατά της γαλλικής φιλοσοφικής παράδοσης των τελευταίων εκατόν πενήντα ετών, επειδή απλούστατα η σιωπή με την οποία η γαλλική φιλοσοφία σκέπασε τούτο το παρελθόν ισοδυναμεί με πλείστα όσα απαγγελθέντα κατηγορητήρια. Πρέπει στ’ αλήθεια να είναι δύσκολο να αντέξει κανείς το θέαμα της εν λόγω παράδοσης, δεδομένου ότι κανένας γνωστός Γάλλος φιλόσοφος δεν τόλμησε, μέχρι σήμερα, να γράψει δημοσίως την ιστορία της.

[...]

Εξάλλου, αυτή η γαλλική πανεπιστημιακή φιλοσοφία, που τα τελευταία εκατόν πενήντα χρόνια υπήρξε βαθιά θρησκευτική, σπιριτουαλιστική και αντιδραστική, εν συνεχεία, στην καλύτερη περίπτωση, συντηρητική, και ακολούθως, στο τέλος, φιλελεύθερη και «περσοναλιστική», αυτή η φιλοσοφία, που αγνόησε μεγαλοπρεπώς τον Χέγκελ, τον Μαρξ και τον Φρόυντ, αυτή η πανεπιστημιακή φιλοσοφία, που δεν άρχισε να διαβάζει με τη δέουσα σοβαρότητα τον Καντ, ακολούθως τον Χέγκελ και τον Χούσερλ, που δεν άρχισε να ανακαλύπτει την ύπαρξη του Φρέγκε και του Ράσελ παρά μόνο εδώ και κάποιες δεκαετίες, ή ενίοτε λιγότερο, για ποιον λόγο θα έπρεπε να ενδιαφερθεί για εκείνον τον μπολσεβίκο, εκείνον τον επαναστάτη, εκείνον τον πολιτικό ονόματι Λένιν;

Πέρα από τους συντριπτικούς ταξικούς λόγους που επηρεάζουν τις καθαυτό φιλοσοφικές παραδόσεις της, πέρα από την καταδίκη την οποία εκφέρουν οι πιο «ελεύθεροι» διανοητές της ενάντια στην «αδιανόητη προκριτική φιλοσοφική σκέψη του Λένιν», η γαλλική φιλοσοφία που κληρονομήσαμε έζησε με την πεποίθηση ότι δεν υπάρχει τίποτα το φιλοσοφικό να διδαχτεί είτε από κάποιον πολιτικό είτε από την πολιτική. Για να αρκεστούμε σε ένα παράδειγμα, δεν πάει πολύς καιρός από τότε που κάποιοι Γάλλοι πανεπιστημιακοί φιλόσοφοι ξεκίνησαν να μελετούν τους μεγάλους θεωρητικούς της πολιτικής φιλοσοφίας, τον Μακιαβέλλι, τον Σπινόζα, τον Χομπς, τον Γκρότιους, τον Λοκ, ακόμα και τον Ρουσσώ, τον «δικό μας» Ρουσσώ. Μόλις τριάντα χρόνια πριν αυτοί οι συγγραφείς είχαν εγκαταλειφθεί στους ανθρώπους των γραμμάτων και τους νομομαθείς ως υπολείμματα.

Ωστόσο, η γαλλική πανεπιστημιακή φιλοσοφία ουδόλως ξεγελάστηκε, αρνούμενη ριζικά να διδαχτεί οτιδήποτε από τους πολιτικούς και την πολιτική, άρα και από τον Λένιν. Οτιδήποτε αφορά την πολιτική μπορεί να αποβεί θανάσιμο για τη φιλοσοφία, διότι η φιλοσοφία ζει από την πολιτική.

[...]

Όπως βλέπουμε, ανάμεσα στον Λένιν και την κατεστημένη φιλοσοφία δεν υπάρχουν μόνο περιστασιακές παρανοήσεις και συγκρούσεις, ούτε επίσης μόνο αντιδράσεις οφειλόμενες στην αγανακτισμένη ευθιξία των καθηγητών φιλοσοφίας, στους οποίους ένας γιος παιδαγωγού, ένας ταπεινός δικηγόρος που έγινε επαναστάτης ηγέτης, δηλώνει χωρίς περιστροφές ότι αν εννοηθούν ως μάζα είναι μικροαστοί διανοούμενοι οι οποίοι λειτουργούν στο αστικό εκπαιδευτικό σύστημα ως ιδεολόγοι που εγχαράσσουν στις μάζες της σπουδάζουσας νεολαίας τα δόγματα –όσο κριτικά και μετακριτικά θέλει κανείς– της ιδεολογίας των κυρίαρχων τάξεων. Ανάμεσα στον Λένιν και την κατεστημένη φιλοσοφία υπάρχει μια κυριολεκτικά αφόρητη σχέση: εκείνη η οποία αγγίζει την κρατούσα φιλοσοφία στο ευαίσθητο σημείο του απωθημένου της, την πολιτική.

 

[απόσπασμα από τις σελίδες 21-33 του βιβλίου]

 

Πληροφορίες

Την Τρίτη 4 Απριλίου, 7:30 μ.μ., στην Πολιτική-Πολιτιστική Λέσχη Εκτός Γραμμής (Στρατηγοπούλου 7 & Μαυρικίου), θα πραγματοποιηθεί η κεντρική παρουσίαση του βιβλίου στην Αθήνα, με ομιλητές τους Κώστα Γούση, υπ. διδάκτορα Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Ροχάμπτον, τον Ηλία Ιωακείμογλου, ερευνητή του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, και τον Γιώργο Καλαμπόκα, υπ. διδάκτορα Πολιτικής Οικονομίας ΕΜΠ και μέλους της εκδοτικής ομάδας του Εκτός Γραμμής. Συμμετέχετε εδώ στο event της παρουσίασης.

Την Πέμπτη 6 Απριλίου, 7:30 μ.μ. στο καφέ-μπαρ Μανιφέστο (Δ. Γούναρη 51) θα πραγματοποιηθεί η παρουσίαση του βιβλίου στη Θεσσαλονίκη, με ομιλητές τον Δημοσθένη Παπαδάτο-Αναγνωστόπουλο από την συντακτική ομάδα του Red Notebook και τον Αντώνη Βαρσάμη από την εκδοτική ομάδα του Εκτός Γραμμής. Συμμετέχετε εδώ στο event της παρουσίασης.

 

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ο Λουί Αλτουσέρ γεννήθηκε το 1918 στην Αλγερία και πέθανε το 1990 στο Παρίσι. Σπούδασε και δίδαξε φιλοσοφία στην École Normale Supérieure. Ήταν μέλος του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος από το 1948 μέχρι τον θάνατό του. Προώθησε, σε συνεργασία με τους μαθητές του, ένα από τα σημαντικότερα εγχειρήματα ριζικής αναθεμελίωσης του μαρξισμού κατά τον 20ό αιώνα, στους αντίποδες του «σοβιετικού μαρξισμού» τόσο της σταλινικής όσο και της μετασταλινικής περιόδου. Επιχείρησε μια νέα ανάγνωση του Μαρξ σε ρήξη με κάθε ανθρωπιστική ερμηνεία του, υποστήριξε ότι ο μαρξισμός δεν είναι μια νέα φιλοσοφία αλλά μια νέα πρακτική της φιλοσοφίας, επεξεργάστηκε μια νέα θεωρία και έννοια της ιδεολογίας και έθεσε επιτακτικά, στα τέλη της δεκαετίας του ’70, το ζήτημα της κρίσης του μαρξισμού ως ευκαιρίας για μια επαναστατική ανανέωση του ίδιου του μαρξισμού.

 

Ο Αλτουσέρ στις εκδόσεις Εκτός Γραμμής

Από τη σειρά Θεωρία | Αλτουσέρ των εκδόσεων Εκτός Γραμμής κυκλοφορεί το κλασικό έργο του Λουί Αλτουσέρ Για τον Μαρξ και ετοιμάζονται το Υπόγειο ρεύμα του υλισμού της συνάντησης, που θα εκδοθεί για πρώτη φορά στα ελληνικά, και η δεύτερη έκδοση του Για την Πολιτιστική Επανάσταση.

Από την ίδια σειρά θα εκδοθούν επίσης τα: Να διαβάσουμε το Κεφάλαιο, Φιλοσοφία και αυθόρμητη φιλοσοφία των επιστημόνων, Γραπτά για την ψυχανάλυση, Για την αναπαραγωγή, Στοιχεία αυτοκριτικής, Απάντηση στον Τζων Λιούις, Μύηση στη φιλοσοφία για τους μη φιλοσόφους, Όντας μαρξιστής στη φιλοσοφία Οι μαύρες αγελάδες, Για την κρίση του μαρξισμού, Ο Μαρξ στα όριά του.

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

BLOG|
27/12/2019 - 12:54

Ένα σημαντικό αδημοσίευτο χειρόγραφο του Λουί Αλτουσέρ από τη δεκαετία του 1970 κυκλοφορεί στα ελληνικά και υπόσχεται μια μύηση στη φιλοσοφία για τους μη φιλοσόφους

BLOG|
31/03/2018 - 13:10

Οι εκδόσεις Εκτός Γραμμής είναι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουν την έκδοση δύο σημαντικών νέων βιβλίων.

BLOG|
28/03/2017 - 17:20

Ο Αλτουσέρ ανατρέχει στις φιλοσοφικές παρεμβάσεις του Λένιν για να υποστηρίξει ότι ο μαρξισμός δεν είναι μια νέα φιλοσοφία αλλά μια νέα πρακτική της φιλοσοφίας.

BLOG|
16/12/2021 - 15:57

Τον Νοέμβριο του 1977, από το βήμα του συνεδρίουπου διοργάνωσε στη Βενετία η εφημερίδα Il Manifesto, ο Αλτουσέρ αναφωνεί «Επιτέλους, η κρίση του μαρξισμού!».