ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ


Henri Lefebvre

Η εισβολή του Μάη


ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΓΡΑΜΜΗΣ


Αυτή η οργή δεν θα υποχωρήσει γρήγορα

Αυτή η οργή δεν θα υποχωρήσει γρήγορα


Ε. Γ.: Μπορείς να μας πεις μερικά πράγματα σχετικά με το πώς προέκυψε αυτό το μεγάλο κίνημα;

Α. Κ.: Η πλατεία Ταξίμ είναι το οικονομικό κέντρο της Κωνστανινούπολης. Είναι ταυτόχρονα μία από τις παλαιότερες ανοιχτές δημόσιες πλατείες και το σημείο από το οποίο ξεκινούν όλες οι διαδηλώσεις. Έχει ξεχωριστή σημασία για τη ριζοσπαστική Αριστερά και το εργατικό κίνημα. Από εδώ, για παράδειγμα, ξεκινούν οι διαδηλώσεις της Πρωτομαγιάς.

Εδώ και δύο χρόνια είναι σε εξέλιξη ένα τεράστιο σχέδιο αστικής ανάπλασης στην περιοχή κοντά στην πλατεία Ταξίμ. Κατεδαφίζουν τμήματα της πλατείας και προσπαθούν να τη μετατρέψουν σε μια περιοχή με πεζοδρόμους και εμπορικά καταστήματα. Φυσικά, είναι ένα σχέδιο εξευγενισμού (gentrification) του αστικού χώρου και αυτό τού δίνει ιδιαίτερη πολιτική σημασία.

Ειδικά για την Αριστερά και το εργατικό κίνημα η πολιτική σημασία του σχεδίου αστικής ανάπλασης σχετίζεται και με το γεγονός ότι η πλατεία Ταξίμ θα σημαίνει ότι δεν θα αποτελεί πια χώρο διαδηλώσεων. Εδώ και καιρό υπήρχε ένας συνασπισμός δυνάμεων γύρω από μια κοινή πλατφόρμα για την πλατεία Ταξίμ που συνένωνε ανθρώπους (αρχιτέκτονες, εκπροσώπους του εμπορικού επιμελητηρίου, ΜΚΟ, οικολόγους, οικοσοσιαλιστές, τμήματα της ριζοσπαστικής Αριστεράς) που αντιτίθεντο σε αυτού του είδους τον αστικό σχεδιασμό. Όλοι αυτοί εξέφραζαν τη διαμαρτυρία τους για περίπου ένα χρόνο, όμως η θέση τους και το επίπεδο της αντίδρασής τους δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλο. Άλλωστε, συνολικά το εργατικό κίνημα και η Αριστερά είναι σχετικά αδύναμα στην Τουρκία.

Με αυτή την έννοια στο πάρκο Γκεζί είχαμε μια αναπάντεχη εξέγερση. Ανακοίνωσαν ότι θα γκρέμιζαν και θα έκοβαν τα δέντρα στο Γκεζί, τμήμα της πλατείας Ταξίμ. Μια ομάδα ανθρώπων πήγε στο πάρκο και προσπάθησε να εμποδίσει τις μπουλντόζες να ρίξουν τα δέντρα. Δεν ήταν περισσότεροι από 40! Ωστόσο, υπήρξε μεγάλη αντίδραση απέναντι στην παρουσία της αστυνομίας και των εκπροσώπων του Δήμου που είχαν έρθει να κόψουν τα δέντρα. Τότε αποφάσισαν να στήσουν σκηνές και να υπερασπιστούν το πάρκο. Στη συνέχεια, περίπου 10.000 άνθρωποι πήγαν στο πάρκο για να εμποδίσουν την καταστροφή. Εκείνη τη νύχτα η αστυνομία επιτέθηκε βίαια με δακρυγόνα και έριξε τις σκηνές.

Την επόμενη μέρα, καθώς προσπαθούσαμε να κάνουμε μια δημόσια δήλωση στο δρόμο και ήμαστε μπροστά από ένα ξενοδοχείο σ’ εκείνη την εμπορική περιοχή, πάλι μας επιτέθηκαν με δακρυγόνα. Καταφέραμε να ξεφύγουμε και επιστρέψαμε στην πλατεία. Στις 2 μ.μ. πλήθος ανθρώπων άρχισε να συγκεντρώνεται. Δεν περιμέναμε τόσους πολλούς. Από εκείνο το σημείο και μετά οι διαδηλώσεις άρχισαν να συγκεντρώνουν απίστευτα μεγάλα πλήθη. Καθώς ήταν Παρασκευή (31 Μαΐου), οι άνθρωποι άρχισαν να συγκεντρώνονται το απόγευμα όταν είχαν τελειώσει από τη δουλειά τους. Άρχισαν συγκρούσεις στους δρόμους γύρω από την πλατεία Ταξίμ, που κράτησαν έως τις 5 με 6 το πρωί. Η αστυνομία έκανε εξαιρετικά εκτεταμένη χρήση δακρυγόνων. Εκείνη τη νύχτα οι άνθρωποι έκαναν και διαδηλώσεις στις γειτονιές τους, μπροστά από τα σπίτια τους, σε μικρές πλατείες, ακόμη και σε μερικά πάρκα. Περίπου 10.000 άνθρωποι διέσχισαν τη γέφυρα του Βοσπόρου περπατώντας. Συγκρούσεις έγιναν στην Ταξίμ, στην περιοχή του Μπεσικτάς και κοντά στο γραφείο του πρωθυπουργού.

Ήμαστε πια στο πρωί της 1ης Ιουνίου και η αστυνομία επιτέθηκε ξανά, ενώ υπήρχαν συγκρούσεις ως τις 4 μ.μ. Τότε όμως η αστυνομία υποχώρησε και μπορέσαμε να ξαναμπούμε στην πλατεία. Την ώρα που η αστυνομία αναγκάστηκε να υποχωρήσει, στο πάρκο βρίσκονταν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι˙ άνθρωποι από οργανώσεις της Αριστεράς, από τα συνδικάτα, από πολύ διαφορετικές κοινωνικές και πολιτικές ομάδες, ορισμένοι εθνικιστές, ορισμένοι δεξιοί. Στην αρχή δεν είχε Κούρδους, αυτοί μπήκαν στην κινητοποίηση αργότερα. Υπήρχαν ακόμη πολλές νέες γυναίκες και γενικά πολλοί νέοι άνθρωποι. Ειδικά η παρουσία των νέων γυναικών με έκανε να σκέφτομαι τις αναφορές του Τρότσκι στην παρουσία των νέων γυναικών στην Ισπανική Επανάσταση.

Αρχίσαμε έτσι να υψώνουμε οδοφράγματα σε όλη τη μεγάλη περιοχή που περιβάλλει την πλατεία Ταξίμ. Περισσότερα από 30-40 οδοφράγματα υψώθηκαν. Έτσι άρχισε το Occupy Gezi. Χτες (11 Ιούνη) ήταν μια κρίσιμη καμπή. Για 14 μέρες λειτούργησε σαν μια κομμούνα. Την ονομάζαμε «η κομμούνα της Ταξίμ». Όλες οι οργανώσεις της Αριστεράς, όλα τα συνδικάτα, πολλές ΜΚΟ, άλλες συλλογικότητες πήραν μέρος και στήριξαν την αυτοοργάνωση μέσα στο πάρκο.

Ε. Γ.: Φαίνεται ότι μια διαμαρτυρία που ξεκίνησε σαν μια περιβαλλοντική ανησυχία, εξελίχθηκε σε λαϊκό ξεσηκωμό σε όλη την Τουρκία. Τα δυτικά μέσα την περιέγραψαν σαν έναν αγώνα ανάμεσα στο κοσμικό κράτος και τον ισλαμισμό του AKP. Οι αριστερές οργανώσεις επέμειναν στη νεοφιλελεύθερη και αυταρχική στροφή της τουρκικής κυβέρνησης. Τι πιστεύεις;

Α. Κ.: Αυτός ο ξεσηκωμός είναι μια αντιαυταρχική εξέγερση. Είναι μια διαμαρτυρία ενάντια στον αυταρχισμό της κυβέρνησης του AKP. Δεν μπορούμε με σχηματικό τρόπο να πούμε ότι αποτελεί μια αντινεοφιλελεύθερη εξέγερση ενάντια στην οικονομική πολιτική του AKP. Άλλωστε, είναι ακόμη νωρίς να μιλήσουμε για τον κοινωνικό χαρακτήρα της εξέγερσης. Αυτό που ένωσε τους ανθρώπους που έρχονταν από πολύ διαφορετικές κοινωνικές καταβολές ήταν η αντίδραση ενάντια στο AKP και στην τρομακτική στάση του Ερντογάν, στο πώς προσπάθησε να τους υποτιμήσει και να τους δυσφημήσει.

Επιπλέον, η εξέγερση τροφοδοτήθηκε από κινήσεις όπως οι περιορισμοί στην κατανάλωση αλκοόλ ή οι νέοι περιορισμοί σε σχέση με τις εκτρώσεις, και γενικά από την αυταρχική παρέμβαση στον τρόπο ζωής. Υπήρχε επίσης αντίδραση στην ηγεμονία της κυβέρνησης και στον έλεγχο που ασκεί στο δικαστικό σύστημα και τα ΜΜΕ, αλλά και στον περιορισμό των πολιτικών ελευθεριών. Τέλος, ήταν η τρομακτική αστυνομική βία και το μίσος ενάντια στην αστυνομία. Με αυτή την έννοια είναι μια εξέγερση ενάντια στον αυταρχικό νεοφιλελευθερισμό της κυβέρνησης, αλλά η ειδική βαρύτητα του νεοφιλελευθερισμού μένει ακόμη να αποσαφηνιστεί. Αυτό που ήθελαν οι άνθρωποι ήταν να ακουστούν και να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις τους.

Έπειτα, σίγουρα υπάρχει το ιστορικό ερώτημα της διαίρεσης ανάμεσα στο Ισλάμ και το κοσμικό κράτος. Αλλά σε αυτόν τον ξεσηκωμό υπάρχει μια σημαντική διαφορά. Οι άνθρωποι που υποστηρίζουν το κοσμικό κράτος δεν καθοδηγούνται από ένα ενιαίο κέντρο σαν το Κεφαλικό Κόμμα ή τον στρατό. Αυτοί οι άνθρωποι δεν κατέβηκαν στο δρόμο επειδή κάποια πολιτική οργάνωση ή ένας στρατηγός ή ο στρατός τούς είπε να το κάνουν.

Τρίτον, σίγουρα υπάρχουν κοσμικές απαιτήσεις και αυτές είναι εμφανείς στις διαδηλώσεις. Ωστόσο, αυτές οι απαιτήσεις δεν αποκλείουν άλλες. Για παράδειγμα, και σε αντίθεση με άλλες περιπτώσεις, δεν αποκλείουν τα αιτήματα του κουρδικού λαού. Εκείνο που λένε είναι ότι θέλουμε μια διαφορετική ζωή, μια διαφορετική κυβέρνηση, μια διαφορετική Τουρκία, πράγμα πολύ σαφές. Επομένως, υπάρχει μια ομοιότητα με την ελληνική περίπτωση, μετά το θάνατο του Αλέξη Γρηγορόπουλου, που εκφράστηκε το τεράστιο μίσος εναντία στην αστυνομική βία.

Ε. Γ.: Ποιες είναι οι εξελίξεις σε σχέση με το κουρδικό ζήτημα; Τους τελευταίους μήνες φάνηκε να είναι σε εξέλιξη μια διαπραγμάτευση με το κουρδικό κίνημα. Πώς αυτό επηρέασε τη συμμετοχή Κούρδων στις διαδηλώσεις;

Α. Κ.: Στην αρχή οι Κούρδοι δεν πήραν μέρος στις διαδηλώσεις εξαιτίας της παρουσίας κεμαλικών ρευμάτων, που για τους Κούρδους αντιπροσωπεύουν τον εχθρό – αν και οφείλω να τονίσω ότι οι κεμαλιστές δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ομοιογενής ομάδα, καθώς είναι ιδιαίτερα ετερογενείς. Υπήρχουν όμως ορισμένα ακροδεξιά τμήματα του κεμαλικού κινήματος που δεν συνδέονται με το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, και τα οποία οργανώνονται σε μικρότερες οργανώσεις, ενώσεις και κόμματα. Αυτοί όντως αντιμετωπίζονται από τον κουρδικό λαό σαν εχθροί, κι έχουν δίκιο. Μέσα στο κουρδικό κίνημα ακούγονται διαφορετικές φωνές. Ορισμένοι εκπρόσωποί του υποστηρίζουν τους διαδηλωτές. Συμμετέχουν ως άτομα όχι ως ομάδα. Ως αριστεροί πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και να έχουμε κριτική υποστήριξη προς την ειρηνευτική διαδικασία.

Ο ρόλος του AKP στη διαδικασία μπορεί να είναι επικίνδυνος. Επίσης, επικίνδυνος είναι ο ρόλος του AKP στη Συρία και στη Μέση Ανατολή, αλλά και τα σχέδια των ΗΠΑ και της Ε.Ε., τα ιμπεριαλιστικά σχέδια και η σύγκρουση με τη Συρία και το Ιράν. Τις απαιτήσεις του κουρδικού κινήματος πρέπει να τις δούμε σε δύο επίπεδα. Για πολλά χρόνια, από τη στιγμή που το κουρδικό ζήτημα έγινε μια ένοπλη σύγκρουση, ως αριστεροί ελπίζαμε στην κοινωνική εναλλακτική λύση που θα έφερνε κοντά τον τουρκικό και τον κουρδικό λαό. Αυτός ο ξεσηκωμός είναι το πρώτο τέτοιο παράδειγμα. Το κουρδικό κίνημα πρέπει να είναι στις διαδηλώσεις με τα αιτήματά του ατόφια, και να ξεκινήσει διάλογο με άλλα τμήματα της τουρκικής κοινωνίας περιλαμβανομένων των κεμαλιστών.

Είναι σημαντικό να σημειώσω ότι οι κεμαλιστές έχουν χάσει την πίστη τους στον στρατό. Δεν ελπίζουν ότι ο στρατός θα παρέμβει και ότι θα έχουμε άλλο ένα πραξικόπημα. Για πρώτη φορά συνειδητοποιούν ότι για να εκφράσουν την αντίθεσή τους στο AKP θα πρέπει να είναι στο δρόμο. Είναι πιο εύκολο γι’ αυτούς τώρα να κατανοήσουν τα αιτήματα του κουρδικού λαού. Επίσης, είναι σημαντικό ότι για πρώτη φορά όσοι αισθάνονταν ότι είναι οι κληρονόμοι του κράτους βρέθηκαν εκτεθειμένοι στην κρατική βία.

Ε. Γ.: Είσαι ειδικός στην επισφαλή εργασία. Πες μας για την παρουσία των νέων σε αυτό το κίνημα, σε σχέση και με άλλα κινήματα όπως το ελληνικό, το Occupy, την Αραβική Άνοιξη; 

Α. Κ.: Για μένα είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι η εξέγερση απλώθηκε σε όλη την Τουρκία. Πρέπει όμως να δούμε ότι στην Τουρκία η οικονομία παραμένει σε άνθιση. Με αυτή την έννοια οι νέοι στην Τουρκία δεν είναι στην ίδια θέση με τους νέους στην Ελλάδα, στη θέση ενός αγώνα ενάντια στην καπιταλιστική κρίση. Άλλωστε, όπως προανέφερα, είναι νωρίς για να μιλήσουμε για τον κοινωνικό χαρακτήρα της εξέγερσης. Όπως μπορούμε να δούμε, αυτοί οι άνθρωποι είναι κυρίως από τις μεσαίες τάξεις. Είναι άνθρωποι με δεξιότητες, μορφωμένοι, συχνά με πανεπιστημιακό πτυχίο, ενώ ακόμη έχουν μέλλον στην Τουρκία. Αυτή είναι μία από τις διαφορές με την ελληνική περίπτωση. Δεν μπορούμε εύκολα να πούμε ότι η βασική αιτία είναι η επισφάλεια. 

Βέβαια, όταν μιλάμε για την εξέγερση, πρέπει να θυμόμαστε ότι ορισμένες από τις παραδοσιακές κατηγορίες ίσως να μη στέκουν. Ίσως πρέπει να σκεφτόμαστε πιο περίπλοκα, όπως έκανε ο Καρλ Μαρξ στη 18η Μπρυμαίρ με τις εφτά κατηγορίες που χρησιμοποίησε. Αυτοί οι άνθρωποι δουλεύουν σε μια αναπτυσσόμενη οικονομία, αλλά οι μισθοί τους είναι χαμηλοί, αντιμετωπίζουν ένα νεοφιλελεύθερο περιβάλλον, ένα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον. Επομένως, υπάρχει οργή εξαιτίας αυτών των προβλημάτων και ενάντια στο είδος της ζωής που το AKP δημιούργησε τα τελευταία δέκα χρόνια στην Τουρκία. Έτσι, πρόκειται και για μια εξέγερση ενάντια στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές του AKP! 

Ε. Γ.: Ποια η γνώμη σου για το μέλλον του κινήματος;

Α. Κ.: Χτες (12 Ιούνη) ήταν ένας εφιάλτης. Πάνω από 200 τραυματίες. Τώρα όλα είναι ήσυχα. Αλλά είναι η ησυχία πριν από τη θύελλα. Δεν νομίζω ότι θα υποχωρήσει σύντομα η οργή. Πρέπει να επιμείνουμε στα αιτήματά μας και να απαιτήσουμε πρόωρες εκλογές χωρίς το όριο του 10%. Το «Κάτω η Κυβέρνηση» είναι ένα δημοφιλές σύνθημα, μπορείς να το δεις παντού, αλλά δεν αρκεί. Ο αντίπαλος στράφηκε στη βία. Έδειξε τα δόντια του. Χρειαζόμαστε μια λαϊκή καμπάνια υπέρ των ελεύθερων εκλογών. Χρειαζόμαστε μια δημοκρατική πρωτοβουλία που θα πάει αυτά τα αιτήματα στις πλατιές μάζες.

Υπάρχει επίσης το πρόβλημα ότι το CHP, το κεμαλικό κόμμα, θα παρέμβει και θα μπει στην πολιτική σκηνή με σκοπό να χειραγωγήσει το κίνημα. Υπάρχει ένας μεγάλος κίνδυνος, τον οποίο η σοσιαλιστική Αριστερά πρέπει να έχει υπόψη της: η αστυνομική βία δεν θα σταματήσει. Ορισμένες ομάδες έχουν διαλέξει στάση ανάλογη με των αναρχικών και, όπως ξέρετε, δεν είναι εύκολο να τις αποτρέψεις από τη σύγκρουση με την αστυνομία και τις αφορμές που της δίνουν. Χωρίς να αποκλείουμε αυτές τις ομάδες ή να τις αφήνουμε εκτεθειμένες στην αστυνομία, πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να περιφρουρούμε το πάρκο. Είναι μια λαϊκή εξέγερση και δεν νομίζω ότι οι άνθρωποι θα αφήσουν το πάρκο τόσο εύκολα.

Ε. Γ.: Πες μας για το ρόλο της τουρκικής Αριστεράς

Α. Κ.: Η τουρκική Αριστερά είναι διαιρεμένη, διασκορπισμένη, ανεπαρκής σε σχέση με την αντίδραση των απλών ανθρώπων. Δεν μπορεί εύκολα να πιάσει τη διάθεση και την οργή του λαού. Φυσικά, όλες οι τάσεις της Αριστεράς είναι στην πλατεία, έχουν σκηνές, έχουν αιτήματα που προβάλλουν, μεταβατικά αιτήματα. Ωστόσο, οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται για τις συζητήσεις σχετικά με τα μεταβατικά αιτήματα. Οι άνθρωποι θέλουν μια κυβέρνηση που να φροντίζει για τα προβλήματά τους, θέλουν να τελειώσει η αστυνομική βία, να δικαστούν και να εκδιωχθούν οι υπεύθυνοι για την αστυνομική βία. Η Αριστερά δεν έχει μπορέσει να βρει ένα τρόπο να ενωθεί και να παλέψει γι’ αυτά τα αιτήματα στο πολιτικό επίπεδο. Αυτό είναι ένα πρόβλημα της Αριστεράς. Φυσικά είναι μέσα στο κίνημα, αγκιτάρει τον κόσμο, έχει συμβολή, αλλά δεν μπορεί να παρουσιαστεί σαν ενωμένη δημοκρατική πολιτική εναλλακτική λύση.

Ε. Γ.: Γίνονται συζητήσεις στην Αριστερά για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα;

Α. Κ.: Υπάρχουν μερικές ομάδες που βρίσκονται σε διαδικασία διαλόγου. Αλλά η εξέγερση είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτά. Οι πολιτικές ομάδες δεν μπορούν εύκολα να αντιμετωπίσουν ένα τέτοιο κίνημα. Αυτό όμως που απουσιάζει είναι μια πολιτική πρωτοβουλία. Για παράδειγμα στην Ελλάδα, μετά τον Δεκέμβρη του 2008, αρχίσατε να συζητάτε για τη συγκρότηση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Τέτοιες διεργασίες πρέπει να ξεκινήσουν και στην Τουρκία.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ|
30/05/2023 - 12:10

Η Απάντηση στον Τζων Λιούις συνιστά πριν απ’ όλα μια εξαιρετική εισαγωγή στον μαρξισμό του Αλτουσέρ, ένα αλτουσεριανό μανιφέστο.

ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ|
17/01/2023 - 17:34

Ο Φεμινισμός για το 99%, από τα πιο σημαίνοντα κείμενα του ρεύματος της κοινωνικής αναπαραγωγής, είναι γέννημα-θρέμμα της Παγκόσμιας Φεμινιστικής Απεργίας.

ΘΕΩΡΙΑ|
16/12/2021 - 14:44

Τον Νοέμβριο του 1977, από το βήμα του συνεδρίου που διοργάνωσε στη Βενετία η εφημερίδα Il Manifesto, ο Αλτουσέρ αναφωνεί «Επιτέλους, η κρίση του μαρξισμού!».

ΚΟΙΝΩΝΙΑ/ΚΙΝΗΜΑΤΑ|
09/02/2021 - 16:16

Ένα κίνημα για δημόσιο, δωρεάν και δημοκρατικό πανεπιστήμιο, είναι πρώτα απ’ όλα ένα κίνημα για ανοιχτό πανεπιστήμιο.