Είναι όμως δυνατή και μια άλλη ανάγνωση των εξελίξεων, με βάση την οποία η επιβεβαίωση του «κανόνα» έναντι της «ελληνικής εξαίρεσης» είναι απολύτως πιθανή, ίσως μάλιστα ήδη δρομολογημένη.
Η συντακτική διαδικασία καλείται να αντιστρέψει, με άμεσες αλλαγές, τον τρόπο με τον οποίο δομείται σήμερα οποιαδήποτε αντίστοιχη πρόταση «βελτίωσης» του υπάρχοντος Συντάγματος.
Η ρήξη με την Ε.Ε. είναι μια αναγκαία διεργασία επανακατοχύρωσης της λαϊκής κυριαρχίας. Συμπυκνώνει ένα δημοκρατικό αίτημα αυτοκαθορισμού της εργαζόμενης πλειοψηφίας σε ένα δοσμένο γεωγραφικό χώρο.
Η εξέταση των πολιτικών δυναμικών που αναπτύσσονται πανευρωπαϊκά δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι η άκρα Δεξιά αποτελεί τον βασικό κερδισμένο, με τις δυνάμεις της Αριστεράς να παρακολουθούν από απόσταση τις εξελίξεις.
Το ενδιαφέρον μας για τις ΕΟΖ δεν μπορεί να αρκείται στην πιθανή συγκεκριμένη οριοθέτησή τους. Στην πραγματικότητα, περισσότερο συντελείται μια διαδικασία ουσιαστικής μετατροπής ολόκληρης της χώρας σε ειδική ζώνη.
Η ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης προωθήθηκε σταθερά κυρίως μέσω μηχανισμών οικονομικής συνεργασίας και ενοποίησης, ενώ αντίθετα έως και σήμερα η παράλληλη διαδικασία της πολιτικής ενοποίησης υστερεί σημαντικά σε προχωρήματα και κατακτήσεις.
Η δικτατορία βρήκε την Αριστερά απροετοίμαστη˙ με νέο δυναμικό και εκπροσωπήσεις, αλλά χωρίς να μπορεί να τα μετασχηματίσει σε μια άλλη στρατηγική. Η διάσπαση του 1968 ήταν έκφραση αυτής της αντίφασης.
Ένα εξαιρετικά πολύπλοκο μωσαϊκό δημιουργίας, έκφρασης και κουλτούρας εν εξελίξει, ο πολιτισμός, αποτελεί αντανάκλαση των ιδιαίτερων κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών κάθε εποχής.