



Πριν από λίγες εβδομάδες πραγματοποιήθηκαν οι εκλογές για την ανάδειξη της νέας κυπριακής βουλής. Πρώτο κόμμα αναδείχτηκε ο δεξιός Δημοκρατικός Συναγερμός (ΔΗ.ΣΥ.) με 30,7% και δεύτερο το αριστερό ΑΚΕΛ (Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού) - Αριστερά Νέες Δυνάμεις με 25,7%. Στη συνέχεια ακολούθησαν το κεντρώο Δημοκρατικό Κόμμα (ΔΗ.ΚΟ.), η σοσιαλδημοκρατική ΕΔΕΚ (Ενιαία Δημοκρατική Ένωση Κέντρου) με 6,2%, η Συμμαχία Πολιτών με 6%, η Αλληλεγγύη με 5,2%, το Κίνημα Οικολόγων - Συνεργασία Πολιτών με 4,8% και το αντίστοιχο της Χρυσής Αυγής ΕΛΑΜ (Εθνικό Λαϊκό Μέτωπο) με 3,7%. Όλα τα παραπάνω κόμματα εκπροσωπούνται στη βουλή, ενώ υπάρχουν και ορισμένα μικρότερα που αθροιστικά έλαβαν περίπου 3% και δεν κατόρθωσαν να υπερβούν το όριο του 3,6% και να μπουν στο κοινοβούλιο.
Ο ελλαδικός τύπος ερμήνευσε αυτά τα αποτελέσματα κυρίως ως ήττα του ΑΚΕΛ και δευτερευόντως ως υποχώρηση του ΔΗΣΥ, ενώ εκφράστηκε θλίψη για την εκπροσώπηση του ΕΛΑΜ. Ωστόσο, πρόκειται για μια επιδερμική προσέγγιση, που δεν οφείλεται μόνο σε βιαστικές αναλύσεις αλλά σε σαφή προσπάθεια συσκότισης της πραγματικότητας από τα συστημικά ΜΜΕ. Για να κατανοήσουμε όμως τι έχει συμβεί, θα πρέπει να δούμε τα στοιχεία που παρουσιάζει ο ακόλουθος πίνακας σχετικά με τα αποτελέσματα όλων των εκλογικών αναμετρήσεων από το 1976 μέχρι το 2016.
|
1976 |
1981 |
1985 |
1991 |
1996 |
2001 |
2006 |
2011 |
2016 |
ΔΗΣΥ |
27,6 |
31,9 |
33,6 |
35,8 |
34,5 |
34,0 |
30,3 |
34,3 |
30,7 |
ΑΚΕΛ |
|
32,8 |
27.4 |
30,6 |
33,0 |
34,7 |
31,1 |
32,7 |
25,7 |
ΔΗΚΟ |
71,2* |
19,5 |
27,7 |
19,6 |
16,4 |
14,8 |
17,9 |
15,8 |
14,5 |
ΕΔΕΚ |
|
8,1 |
11,1 |
10,9 |
8,1 |
6,5 |
8,9 |
8,9 |
6,2 |
Σύνολο |
98,8 |
92,3 |
99,8 |
96,9 |
92,0 |
90,0 |
88,2 |
91,7 |
77,1 |
Συμμετοχή |
85,3 |
95,7 |
94,6 |
93,0 |
92,9 |
91,8 |
89,0 |
78,7 |
67,7 |
Άκυρο |
1,5 |
1,6 |
2,5 |
3,6 |
1,5 |
2,4 |
3,3 |
2,1 |
2,1 |
Λευκό |
|
|
|
|
1,5 |
1,8 |
2.3 |
1,2 |
1,0 |
*Το 1976 το ΑΚΕΛ, το ΔΗ.ΚΟ. και η ΕΔΕΚ κατέβηκαν μαζί στις εκλογές.
Παρατηρούμε πως τα τέσσερα μεγάλα κόμματα μέχρι τις πρόσφατες εκλογές έπαιρναν αθροιστικά από 88,2% μέχρι 99,8% συγκροτώντας έναν ιδιότυπο τετρακομματισμό, στον οποία μετείχαν δύο μεγάλα κόμματα (ΔΗ.ΣΥ.-ΑΚΕΛ) και δύο μικρότερα (ΔΗ.ΚΟ.-ΕΔΕΚ). Ταυτόχρονα, η συμμετοχή κινούνταν πολύ υψηλά, μεταξύ 85%-95%, με μόνη εξαίρεση το 2011, που έφτασε μόλις το 77% αποτελώντας προανάκρουσμα των μετέπειτα εξελίξεων.
Κατά συνέπεια, το γεγονός ότι στις εκλογές του 2016 η απήχηση των τεσσάρων μεγάλων κομμάτων περιορίζεται συνολικά στο 77% ενώ η αποχή πλησιάζει το 1/3 των εγγεγραμμένων φανερώνει, σε συνδυασμό με την είσοδο άλλων τεσσάρων κομμάτων στη βουλή, μια σημαντική κρίση αντιπροσώπευσης του κυπριακού κομματικού συστήματος.
Οι λόγοι της κρίσης μόνο δευτερευόντως πρέπει να αποδοθούν στο χρονίζον κυπριακό ζήτημα. Ήδη από τη δεκαετία του 1990 οι Κύπριοι ψηφίζουν όλο και περισσότερο βάσει των εσωτερικών προβλημάτων και λιγότερο βάσει της άποψής τους για τη δυνατότητα επίλυσης του Κυπριακού.[1] Έτσι, η πρωτοφανής πτώση της επιρροής του τετρακομματισμού, πάρα την προσπάθεια ανάσχεσης της διογκούμενης δυσαρέσκειας μέσω της ανύψωσης του ορίου εισόδου στη βουλή από το 1,8% στο 3,6% (!), δεν αποτελεί τίποτε άλλο παρά τη συνολική αποδοκιμασία εκείνης της εσωτερικής πολιτικής που οδήγησε στην επιβολή μνημονίου και στο κούρεμα των καταθέσεων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως με διαφορετικούς συνδυασμούς τα τέσσερα μεγάλα κόμματα βρέθηκαν σε διάφορες στιγμές στη διακυβέρνηση της χώρας. Ειδικά το ΑΚΕΛ, που είχε και τις μεγαλύτερες απώλειες απ’ όλους, τιμωρήθηκε για το γεγονός ότι η πολιτική του οδήγησε στη μνημονιακή ατραπό αλλά και για τη συνεχή υποστήριξη αυτής της πολιτικής τέσσερα χρόνια μετά χωρίς ίχνος αυτοκριτικής.
Η δημιουργία δύο νέων κομμάτων, της Συμμαχίας Πολιτών, υπό την ηγεσία του πρώην υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Λιλλήκα, και της Αλληλεγγύης, υπό την ηγεσία της πρώην ευρωβουλεύτριας του ΔΗ.ΣΥ. Ελένης Θεοχάρους, δείχνει την αμφισβήτηση των κατεστημένων κομμάτων στον χώρο της κεντροαριστεράς και της κεντροδεξιάς, μια αμφισβήτηση στην οποία θα πρέπει να συνυπολογιστεί το ότι ο Λιλλήκας και η Θεοχάρους είναι θιασώτες των απορριπτικών θέσεων για το Κυπριακό. Παράλληλα, η ενίσχυση του Κινήματος Οικολόγων (κόμμα Πρασίνων της Κύπρου) μαζί με την άνοδο του φασιστικού κόμματος του ΕΛΑΜ δείχνουν ότι υπήρξε περαιτέρω αμφισβήτηση των συστημικών κομμάτων. Θα πρέπει δε να σημειωθεί πως και τα δύο αυτά μικρά κόμματα έχουν απορριπτικές θέσεις. Τέλος, σε επίπεδο ψηφοφόρων φαίνεται πως πρώην ψηφοφόροι του ΔΗΣΥ κατευθύνθηκαν είτε προς την Αλληλεγγύη είτε προς το ΕΛΑΜ, ενώ οι ψηφοφόροι της κεντροαριστεράς και της αριστεράς είτε προς τη Συμμαχία Πολιτών είτε προς την αποχή.
Συμπερασματικά, περίπου το μισό του εκλογικού σώματος (μικρά κόμματα, αποχή, άκυρα, λευκά) κινήθηκε σε κατεύθυνση απόρριψης των βασικών κομμάτων που συνέβαλαν στη διακυβέρνηση της Κύπρου, θεωρώντας τα ένοχα για τις οικονομικές συμφορές των τελευταίων ετών. Την ίδια στιγμή, δεν θα πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός ότι και τα τέσσερα κόμματα που βγήκαν ενισχυμένα υιοθετούν απορριπτικές (αν και σημαντικά διαφορετικές μεταξύ τους) θέσεις για το Κυπριακό. Από την πλευρά τους τα ελληνικά ΜΜΕ απέκρυψαν με τη στάση τους και τις δύο αυτές βασικές διαστάσεις των κυπριακών εκλογών. Αλλά μήπως περιμέναμε και τίποτα διαφορετικό;
[1] Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ευρωεκλογές του 2004, που έγιναν λίγες εβδομάδες μετά το δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν. Εκεί, το ΔΗ.ΚΟ. του Προέδρου της Δημοκρατίας Τάσσου Παπαδόπουλου, ο οποίος είχε ηγηθεί της εκστρατείας υπέρ της απόρριψης του σχεδίου, σημείωσε αύξηση μόλις 2,3% σε σχέση με τις εθνικές εκλογές του 2001, ενώ ο μεγάλος ηττημένος του δημοψηφίσματος, το ΔΗ.ΣΥ., παρά τη διάσπαση που υπέστη και τη δημιουργία του εκλογικού σχηματισμού «Για την Ευρώπη», είχε μια περιορισμένη μείωση της τάξης του 5,6%.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ